มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก เป็นแล้วมีบุตรได้ไหม
Endometrial cancer: Can they have children?

แพทย์หญิงฐานิตา เวชโช

หน่วยมะเร็งวิทยานรีเวช งานสูตินรีเวชกรรม

โรงพยาบาลจุฬาภรณ์

บทนำ

          มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกพบได้เป็นลำดับที่ 6 ของมะเร็งในผู้หญิงทั่วโลก⁽¹⁾ และพบอุบัติการณ์ใหม่ร้อยละ 2.4 ในประเทศไทย⁽²⁾ แม้ว่าส่วนใหญ่จะพบมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกในวัยหลังหมดประจำเดือน แต่ร้อยละ 5 พบได้ในผู้ป่วยอายุน้อยกว่า 40 ปี⁽³⁾ การรักษาหลักของมะเร็งชนิดนี้คือ การตัดมดลูก ตัดรังไข่ทั้งสองข้างและการผ่าตัดเพื่อกำหนดระยะของโรค (total hysterectomy, bilateral salpingo-oophorectomy and surgical staging ) แต่การพบมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกในผู้ป่วยอายุน้อยและยังมีความต้องการมีบุตรเป็นเรื่องที่ท้าทายต่อทีมการดูแลรักษาเป็นอย่างยิ่ง การดูแลผู้ป่วยกลุ่มนี้จำเป็นต้องใช้ทีมสหสาขา ได้แก่ มะเร็งนรีเวช เวชศาสตร์การเจริญพันธุ์ นักจิตวิทยา ผู้ป่วยและครอบครัว ให้เข้าใจถึงประโยชน์และความเสี่ยงของการรักษาที่แตกต่างไปจากการรักษามาตรฐาน

การเลือกผู้ป่วย

          ปัจจัยที่มีผลต่อพยากรณ์ของโรคมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก ได้แก่ การจัดลำดับความรุนแรงของชิ้นเนื้อ (grade)  ระยะของโรค (stage) การลุกลามถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก (myometrial invasion) การลุกลามเข้าทางเดินน้ำเหลืองและหลอดเลือด (lymphovascular space invasion) และการลุกลามเข้าต่อมน้ำเหลือง (lymph node status) ปัจจัยดังกล่าวจะประเมินได้จากชิ้นเนื้อที่ทำการผ่าตัดกำหนดระยะของโรคมะเร็งออกมาแล้ว ซึ่งทำไม่ได้ในผู้ป่วยที่ต้องการมีบุตรในอนาคต ดังนั้นแพทย์ผู้ดูแลจำเป็นต้องหาข้อมูลจากชิ้นเนื้อที่ได้จากการสุ่มตรวจเยื่อบุโพรงมดลูก (endometrial biopsy) ภาพรังสีวินิจฉัย เพื่อประเมินการลุกลามถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก การลุกลามไปยังรังไข่ ต่อมน้ำเหลือง หรืออวัยวะข้างเคียง ซึ่งเป็นข้อห้ามของการเก็บมดลูกไว้เพื่อมีบุตรในอนาคต นอกจากนี้ควรคุยกับผู้ป่วยในแง่ข้อจำกัดของการประเมินโรคแบบยังไม่ได้ผ่าตัดกำหนดระยะมะเร็งอีกด้วย

          ข้อมูลจากการศึกษาของ GOG-33 ในผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกระยะที่ 1 และระยะที่ 2 แบบซ่อนเร้น ผู้ป่วยทุกรายได้รับการผ่าตัดกำหนดระยะมะเร็งตามมาตรฐานพบว่า โอกาสของการลุกลามไปต่อมน้ำเหลืองบริเวณอุ้งเชิงกราน (pelvic lymph node metastasis) ขึ้นอยู่กับ การจัดลำดับความรุนแรงของชิ้นเนื้อและความลึกของการลุกลามถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก (depth of myometrial invasion)⁽⁴⁾ และข้อมูลที่ให้การสนับสนุนจาก SEER data พบว่าผู้ป่วยที่เป็น grade 1 และไม่มีการลุกลามถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก มีโอกาสที่จะมีการลุกลามไปต่อมเนื้อเหลืองร้อยละ 0.5 ในขณะที่ผู้ป่วยที่เป็น grade 2-3 และไม่มีการลุกลามถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก มีโอกาสที่จะมีการลุกลามไปต่อมเนื้อเหลืองถึงร้อยละ 1.6⁽⁵⁾ ดังนั้น ผู้ป่วยที่มี grade 2 ขึ้นไปหรือมีการลุกลามถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก เป็นข้อห้ามของการรักษามะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกแบบรักษาภาวะการเจริญพันธุ์ (fertility preservation)

          แม้ว่าความแม่นยำและความไวของการสุ่มตรวจเยื่อบุโพรงมดลูกแบบผู้ป่วยนอก (office endometrial biopsy) จะสูง แต่มีรายงานว่าการตรวจด้วย pipelle อาจจะมีความแม่นยำน้อยกว่าเมื่อตรวจด้วยการขูดมดลูก (dilation and curettage) ในการศึกษาผู้ป่วย 482 รายที่เป็นมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก grade 1 การตรวจเยื่อบุโพรงมดลูกด้วย pipelle มีโอกาสที่จะมี grade เพิ่มขึ้น หลังจากการผ่าตัดกำหนดระยะมะเร็งร้อยละ 17.4 ในขณะที่ผู้ป่วยที่ตรวจเยื่อบุโพรงมดลูกด้วยการขูดมดลูก มีโอกาสที่จะมี grade เพิ่มขึ้นร้อยละ 8.7⁽⁶⁾ ดังนั้นการตรวจชิ้นเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกจากการขูดมดลูกมีความแม่นยำมากกว่า ซึ่งมีความจำเป็นอย่างมากในการวินิจฉัยความรุนแรงของชิ้นเนื้อ เพื่อหารอยโรค grade 3 ให้ได้ นอกจากนี้ ESGO/ESHRE/ESGE ได้แนะนำเรื่องการส่องกล้องโพรงมดลูกและตัดชิ้นเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกโดยตรง (hysteroscopy and directed endometrial biopsy) เป็นมาตรฐานสูงสุดในการวินิจฉัยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก และแนะนำให้ใช้วิธี “grasp technique” แทนการใช้วิธี “punch biopsy” แบบเดิม เนื่องจากได้ชิ้นเนื้อขนาดใหญ่กว่า⁽⁷⁾

          การลุกลามถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก เป็นปัจจัยหนึ่งที่จะบ่งบอกการลุกลามไปยังต่อมน้ำเหลืองหรือลุกลามไปยังอวัยวะอื่นได้ การประเมินทางรังสีวินิจฉัยได้แก่ การตรวจอัลตราซาวน์ทางช่องคลอด (transvaginal ultrasonography) และการตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (Magnetic Resonance Imaging: MRI) มีบทบาทในการประเมินการลุกลามถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก การลุกลามลงมายังปากมดลูกและการลุกลามไปยังรังไข่ โดยความไวและความจำเพาะของการวินิจฉัยการลุกลามถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูกจาก MRI เป็นร้อยละ 70-95 และ 80-95 ตามลำดับ^(8,9,10) ข้อดีของการตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าที่เหนือกว่าการตรวจอัลตราซาวน์ทางช่องคลอด คือการประเมินรอยโรคนอกมดลูก เช่นการลุกลามไปยังต่อมน้ำเหลืองหรืออวัยวะข้างเคียง

          National Comprehensive Cancer Network (NCCN) ได้กำหนดข้อบ่งชี้ของผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกที่เหมาะสมสำหรับการรักษาแบบรักษาภาวะการเจริญพันธุ์ไว้ดังนี้ ⁽¹¹⁾

1)      Grade 1 endometrial adenocarcinoma ที่ได้รับการยืนยันชิ้นเนื้อจากการขูดมดลูก (dilation and curettage)

2)      มะเร็งอยู่เฉพาะในชั้นเยื่อบุโพรงมดลูกซึ่งดูได้จากภาพรังสีวินิจฉัย (แนะนำ MRI มากกว่า)

3)      ไม่มีข้อห้ามของการใช้ฮอร์โมน

4)      ผู้ป่วยได้รับคำแนะนำและให้คำปรึกษาว่าไม่ใช่แนวทางการรักษาตามมาตรฐาน และมีความเสี่ยงที่เกี่ยวเนื่องกับกระบวนการรักษา

อายุ เป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่มีผลต่อการคลอดบุตรรอดชีวิตหลังการรักษามะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกแล้ว จากการศึกษาพบว่าผู้หญิงที่อายุน้อยกว่า 35 ปี มีโอกาสที่ตั้งครรภ์และคลอดบุตรรอดชีวิตสำเร็จได้สูงกว่าผู้หญิงที่อายุน้อยกว่า 40 ปี⁽¹²⁾

          การประเมินภาวะเจริญพันธุ์เพื่อดูความสามารถของรังไข่ (ovarian reserve) เป็นสิ่งที่ต้องคำนึงถึงในการรักษาผู้ป่วยมะเร็งที่ต้องการมีบุตรในอนาคต anti-Müllerian hormone (AMH), antral follicle count ระดับฮอร์โมน FSH วันที่ 2-5 ของรอบเดือน อายุและดัชนีมวลกาย (body mass index) ล้วนใช้ในการประเมินความสามารถของรังไข่ในการเกิดไข่ที่สมบูรณ์หลังจากการกระตุ้นไข่⁽⁷⁾

น้ำหนักเกินหรืออ้วน ส่งผลเสียต่อการเจริญพันธุ์ การปฏิสนธิของตัวอ่อน ระยะเวลาที่จะตั้งครรภ์สำเร็จ และผลลัพธ์ที่ดีของการตั้งครรภ์ ในทางตรงกันข้ามหากผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกที่ต้องการมีบุตร ที่มีน้ำหนักเกินหรืออ้วน สามารถลดน้ำหนักลงได้ จะมีผลดีต่อโอกาสสำเร็จในการตั้งครรภ์และคลอดบุตรรอดชีวิตมากขึ้น^(13,14,15)

แนวทางการรักษา

1)      การรักษาด้วยฮอร์โมนชนิดรับประทาน

การศึกษาส่วนใหญ่จะใช้ฮอร์โมนโปรเจสติน (progestin) ชนิด medroxyprogesterone acetate (MPA) หรือ megestrol acetate (MA) เนื่องจากฮอร์โมนโปรเจสตินมีฤทธิ์ antiproliferative, stabilizing effects ต่อเยื่อบุโพรงมดลูก มีข้อมูลสนับสนุนว่าไม่มีความแตกต่างกันของอัตราการรอดชีวิตที่ 5 ปี ในผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกระยะ 1A อายุน้อยกว่า 50 ปี ที่รักษาด้วยการตัดมดลูกหรือได้รับฮอร์โมนโปรเจสติน⁽¹⁶⁾ มีรายงานการตอบสนองต่อฮอร์โมนถึงร้อยละ 75 จากผู้ป่วย 278 ราย และร้อยละ 32 สามารถคลอดบุตรรอดชีวิตได้⁽¹⁷⁾ อีกหนึ่งการศึกษาในผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก grade 1 และ complex atypical hyperplasia มีการตอบสนองอย่างสมบูรณ์ (complete response) ร้อยละ 55 ในระยะเวลา 5.7 เดือน และในกลุ่มที่ตอบสนองสมบูรณ์นี้มีอัตราการกลับเป็นซ้ำที่ 3.5 ปี เป็นร้อยละ 0.04⁽¹⁸⁾

ยังไม่มีข้อสรุปของชนิดฮอร์โมน ขนาดยา หรือระยะเวลาที่ควรเลือกใช้ แต่ขนาดที่นิยมใช้ในการวิจัยคือ MPA 400-600 mg/day และ MA 160-320 mg/day

ปัจจัยเสี่ยงและข้อพึงระวังของผู้ป่วยที่จะใช้ฮอร์โมนได้แก่ มะเร็งเต้านม กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด (myocardial infarction) ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในปอด (pulmonary embolism) ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำ (deep vein thrombosis) และประวัติการสูบบุหรี่

2)      การรักษาด้วยห่วงอนามัยชนิดฮอร์โมน

ห่วงอนามัยชนิดฮอร์โมน (Levonorgestrel IUD) สามารถปล่อยฮอร์โมนโปรเจสตินเฉพาะต่อตำแหน่งเยื่อบุโพรงมดลูก ลดการดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือด ผลข้างเคียงน้อย และผู้ป่วยให้ความร่วมมือได้ดี ข้อมูลจากการศึกษาผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก grade 1 จำนวน  21 ราย และ complex atypical hyperplasia จำนวน 36 ราย พบว่าอัตราการตอบสนองอย่างสมบูรณ์เป็นร้อยละ 91 ในผู้ป่วย complex atypical hyperplasia ขณะที่ในผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก อัตราการตอบสนองอย่างสมบูรณ์เป็นร้อยละ 54 อัตราการตอบสนองบางส่วน (partial response) เป็นร้อยละ 13 และโรครุนแรงขึ้นร้อยละ 20 หลังจากติดตามไป 12 เดือน⁽¹⁹⁾

3)      การส่องกล้องโพรงมดลูกตัดชิ้นเนื้อร่วมกับการให้ฮอร์โมน

การส่องกล้องโพรงมดลูก (Hysteroscopic resection) ตามด้วยการรับประทานยาฮอร์โมนโปรเจสติน หรือตามด้วยการใส่ห่วงอนามัยชนิดฮอร์โมน เป็นทางเลือกที่ดีสำหรับผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกที่ต้องการมีบุตรในอนาคต

Mazzon และคณะได้ตีพิมพ์การผ่าตัดส่องกล้องโพรงมดลูกด้วยเทคนิคการตัดแบบ “3 ขั้นตอน” ขั้นที่ 1 ตัดเนื้องอก (tumor lesion) ขั้นที่ 2 ตัดเยื่อบุโพรงมดลูกที่อยู่ล้อมรอบ ขั้นที่ 3 ตัดกล้ามเนื้อมดลูกที่อยู่ใกล้เคียง ส่งชิ้นเนื้อเพื่อประเมินทางพยาธิวิทยา หลังจากยืนยันชิ้นเนื้อเป็น grade 1 และไม่มีการลุกลามถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก จึงตามด้วยการยา MA 160 mg/day เป็นระยะเวลา 6 เดือน พบว่าผู้ป่วยทั้ง 6 ราย มีการตอบสนองอย่างสมบูรณ์  ไม่มีการกลับเป็นซ้ำหลังจากติดตามไป 50 เดือน และมีอัตราการตั้งครรภ์ร้อยละ 65⁽²⁰⁾

ต่อมา Giampaolino และคณะได้นำเสนอเทคนิคเพิ่มเติมจาก Mazzon คือเพิ่มการสุ่มตัดชิ้นเนื้อหลายๆชิ้นหลังจากตัดชิ้นเนื้อด้วยแบบ 3 ขั้นตอนแล้ว และตามด้วยการใส่ห่วงอนามัยชนิดฮอร์โมนหลังผลชิ้นเนื้อยืนยันเป็น grade 1 มีอัตราการตอบสนองแบบสมบูรณ์เป็นร้อยละ 78 มีการกลับเป็นซ้ำร้อยละ 2⁽²¹⁾

แต่อย่างไรก็ตามยังไม่มีการศึกษาแบบ randomized controlled trial ที่มีความน่าเชื่อถือที่จะใช้วิธีนี้เป็นมาตรฐานในการรักษา

4)      การรักษาแบบอื่นๆ

ESGO/ESHRE/ESGE แนะนำอย่างยิ่งให้ควบคุมน้ำหนักในระหว่างกระบวนการรักษามะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกแบบรักษาภาวะการเจริญพันธุ์ เพื่อเพิ่มโอกาสในการตอบสนองต่อการรักษา⁽⁷⁾ นอกจากนี้แพทย์ผู้ดูแลควรคัดกรองเบาหวานในผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกที่มีภาวะอ้วน เพื่อรักษาตั้งแต่ก่อนการตั้งครรภ์และเพื่อให้ได้ผลลัพธ์การตั้งครรภ์ที่ดี ⁽²²⁾

การรักษามาตรฐานของมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกคือการตัดมดลูกและรังไข่ โดยเฉพาะการตัดรังไข่ในผู้ป่วยอายุน้อย จะเพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด ลดความหนาแน่นของมวลกระดูก และหมดประจำเดือนก่อนวัยอันควร แต่ในทางตรงกันข้ามโอกาสที่จะพบมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกร่วมกับมะเร็งรังไข่ หรือ มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกที่มีการลุกลามไปรังไข่ก็มีเพิ่มขึ้น หากมีการเก็บรังไข่ไว้ NCCN จึงแนะนำให้เลือกเก็บรังไข่ไว้ผู้หญิงก่อนวัยหมดประจำเดือนที่เป็นมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกที่มีรังไข่หน้าตาปกติ และไม่มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งเต้านม มะเร็งรังไข่ หรือ Lynch syndrome⁽¹¹⁾ โดยมีข้อมูลสนับสนุนว่ามีการลุกลามไปรังไข่ แบบ micrometastasis ในผู้ป่วยระยะ IA ชนิด low grade ได้น้อยเพียงร้อยละ 0.4-0.8⁽²³⁾

มีการศึกษาหาตัวบ่งชี้ที่จะช่วยทำนายการตอบสนองต่อฮอร์โมน พบว่าระดับ estrogen receptor (ER) และ progesterone receptor (PR) สูง มีความสัมพันธ์ต่อการสนองต่อฮอร์โมนที่ดี แต่การที่ไม่มี estrogen/progesterone expression ไม่ได้เป็นข้อห้ามของการรักษามะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกแบบรักษาภาวะการเจริญพันธุ์⁽⁷⁾

5)      การติดตามการรักษา

การสุ่มตรวจเยื่อบุโพรงมดลูกซ้ำในการระหว่างการรักษา มีประโยชน์ในการดูการตอบสนองต่อการรักษา และประเมินการกลับเป็นซ้ำของตัวโรค NCCN แนะนำให้ติดตามอาการอย่างใกล้ชิดด้วยการสุ่มตรวจเยื่อบุโพรงมดลูกทุก 3-6 เดือน ด้วย pipelle หรือขูดมดลูก⁽¹¹⁾

ถ้าผู้ป่วยมีการตอบสนองต่อการรักษาอย่างสมบูรณ์ ควรแนะนำให้รีบมีบุตร หากผู้ป่วยยังไม่ต้องการมีบุตรในทันที ควรได้รับฮอร์โมนโปรเจสตินต่อเนื่องไปก่อน

เนื่องจากการรักษาภาวะการเจริญพันธุ์ในผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกไม่ใช่การรักษามาตรฐาน ผู้ป่วยควรได้รับคำแนะนำให้ตัดมดลูก และ/หรือรังไข่และผ่าตัดกำหนดระยะมะเร็งหลังจากมีบุตรครบ โรครุนแรงมากขึ้นในระหว่างการติดตามการรักษา หรือโรคยังคงอยู่หลังจากรักษาด้วยฮอร์โมนมาแล้ว 6-12 เดือน

6)      การดูแลรักษาภาวะการเจริญพันธุ์

ทางเลือกและการใช้ประโยชน์ของเทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ (Assisted Reproductive Technology) ขึ้นอยู่กับระยะของมะเร็ง การวางแผนการรักษา ระยะเวลาก่อนเริ่มรักษามะเร็ง การตัดสินใจของผู้ป่วยและคู่สมรส

-         การแช่แข็งไข่ (oocyte cryopreservation) คือการเก็บไข่จากรังไข่ แล้วนำมาลดอุณหภูมิขณะแช่แข็งลงอย่างรวดเร็ว เพื่อป้องกันการเกิดผลึกน้ำแข็งมาทำลายเซลล์ (vitrification) และนำไปแช่แข็งไว้ เมื่อพร้อมจะมีบุตรจะนำไข่ที่แช่แข็งไว้มาละลายแล้วผสมกับอสุจิ ให้ได้ตัวอ่อนต่อไป เหมาะสำหรับผู้หญิงที่ยังไม่มีคู่สมรส หรือไม่ต้องการแช่แข็งแบบตัวอ่อน โดยมีหลากหลายแนวทางในการกระตุ้นไข่ก่อนเก็บไข่ แนวทาง “random-start protocol” คือการให้ gonadotropin วันใดก็ได้ในรอบเดือน ข้อดีคือลดระยะเวลาในการรักษาภาวะการเจริญพันธุ์ก่อนเริ่มรักษามะเร็ง (ประมาณ 2 สัปดาห์) และยังสามารถทำได้ในกรณีผู้ป่วยใส่ห่วงอนามัยชนิดฮอร์โมนอยู่⁽²⁴⁾

-         การแช่แข็งตัวอ่อน (embryo cryopreservation) ทำคล้ายการแช่แข็งไข่ แต่นำไข่ที่ได้มาผสมกับอสุจิให้ได้ตัวอ่อนในระยะ blastocyst ก่อนจึงจะนำไปแช่แข็ง ซึ่งมีโอกาสตั้งครรภ์ได้สำเร็จมากขึ้น และขึ้นอยู่กับอายุของผู้ป่วยขณะแช่แข็งตัวอ่อน มีรายงานโอกาสคลอดบุตรรอดชีวิตในผู้หญิงอายุน้อยกว่า 40 ปี อยู่ที่ร้อยละ 40⁽²⁵⁾ นอกจากนี้ยังมีผลดีในผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกชนิดที่สัมพันธ์กับการถ่ายทอดทางพันธุกรรม (Lynch syndrome) ในการตรวจหาความผิดปกติทางพันธุกรรมของตัวอ่อนที่ได้อีกด้วย

-         In Vitro maturation เป็นการเก็บไข่ในระยะ germinal vesicles แล้วนำมาเลี้ยงต่อในห้องปฏิบัติการเพื่อให้ได้ไข่ที่สมบูรณ์ มีประโยชน์ในผู้ป่วยที่มีภาวะ polycystic ovarian syndrome ซึ่งสัมพันธ์กับภาวะไข่ไม่ตกเรื้อรังและเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก เนื่องจากหลีกเลี่ยงการกระตุ้นไข่ปกติที่จะทำให้เกิดภาวะ ovarian hyperstimulation syndrome ได้ง่ายในผู้ป่วยกลุ่มนี้ แต่โอกาสการฝังตัว การตั้งครรภ์และการคลอดบุตรรอดชีวิตอาจน้อยกว่าวิธีอื่นๆ

-         การตั้งครรภ์แทน หรือการอุ้มบุญ (gestational surrogacy) ในผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูกที่จำเป็นต้องตัดมดลูก การแช่แข็งไข่หรือตัวอ่อนไว้ และอุ้มบุญในอนาคตเป็นอีกทางเลือกหนึ่ง โดยผู้หญิงที่ตั้งครรภ์แทนต้องอายุระหว่าง 20-40 ปี เคยมีบุตรมาก่อน ผ่านการตรวจประเมินความพร้อมด้านร่างกายจิตใจ และได้รับความยินยอมจากสามี

บทสรุป

          ความต้องการมีบุตรในผู้ป่วยมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก เป็นสิ่งต้องสมดุลระหว่างความปลอดภัยจากโรคมะเร็งของผู้ป่วยและความต้องการของผู้ป่วยและครอบครัว ในฐานะแพทย์ผู้ดูแล การเลือกผู้ป่วยที่เหมาะสมกับการรักษาภาวะการเจริญพันธุ์ โดยผ่านการให้คำแนะนำอย่างเหมาะสมถึงผลดี ผลเสีย มาตรฐานการรักษาอย่างครอบคลุมคือสิ่งที่สำคัญที่สุด

เอกสารอ้างอิง

1.       Sung H, Ferlay J, Siegel RL, et al. Global cancer statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin 2021;71:209–49.

2.       World Health Organization (WHO). Globocan Thailand 2020. Available: https://gco.iarc.fr/today/fact-sheets-cancers [Accessed March 9, 2023].

3.       Berek JS, Hacker NF. Gynecologic oncology. 7^th ed. China: Wolters Kluwer; 2021.

4.       Creasman, WT, Morrow CP, Bundy BN, Homesley HD, Graham JE, Heller PB. Surgical pathologic spread patterns of endometrial cancer. A Gynecologic Oncology Group Study. Cancer 1987;60:2035–41.

5.       Gonthier C, Douhnai D. Koskas M. Lymph node metastasis probability in young patients eligible for conservative management of endometrial cancer. Gynecol Oncol 2020;157:131–5.

6.       Leitao MM, Kehoe S, Barakat RR, Alektiar K, Gattoc LP, Rabbitt C, et al. Comparison of D&C and office endometrial biopsy accuracy in patients with FIGO grade 1 endometrial adenocarcinoma. Gynecol Oncol 2009;113:105–8.

7.       Rodolakis K, Scambia G, Planchamp F, Acien M, Sardo ADS, Sardo M, et al. ESGO/ESHRE/ESGE Guidelines for the fertility-sparing treatment of patients with endometrial carcinoma. Int J Gynecol Cancer 2023;33:208–22.

8.       Andreano A, Rechichi G, Rebora P, Sironi S, Valsecchi MG, Galimberti S. MR diffusion imaging for preoperative staging of myometrial invasion in patients with endometrial cancer: A systematic review and meta-analysis. Eur Radiol 2014;24:1327–38.

9.       Sala E, Rockall AG, Freeman SJ, Mitchell DG, Reinhold C. The Added Role of MR Imaging in Treatment Stratification of Patients with Gynecologic Malignancies: What the Radiologist Needs to Know. Radiology 2013;266:717–40.

10.   Beddy P, Moyle P, Kataoka M, Yamamoto AK, Joubert I, Lomas D, Crawford R, Sala E. Evaluation of Depth of Myometrial Invasion and Overall Staging in Endometrial Cancer: Comparison of Diffusion-weighted and Dynamic Contrast-enhanced MR Imaging. Radiology 2012;262:530–7.

11.   NCCN Clinical Practice Guidelines in Oncology (NCCN Guidelines®). Uterine Neoplasm. Version 1.2018—October 13, 2017; NCCN: Plymouth Meeting;PA:2017.

12.   Yu M, Wang Y, Yuan Z, Zong X, Huo X, Cao DY, Yang JX, Shen K. Fertility-Sparing Treatment in Young Patients with Grade 2 Presumed Stage IA Endometrioid Endometrial Adenocarcinoma. Front Oncol 2020;10:1437.

13.   Ribeiro LM, Sasaki LMP, Silva AA, et al. Overweight, obesity and assisted reproduction: a systematic review and meta-analysis. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2022;271:117–27.

14.   Chen M, Jin Y, Li Y, et al. Oncologic and reproductive outcomes after fertility-sparing management with oral progestin for women with complex endometrial hyperplasia and endometrial cancer. Int J
Gynaecol Obstet 2016;132:34–8.

15.   Gonthier C, Walker F, Luton D, et al. Impact of obesity on the results of fertility-sparing management for atypical hyperplasia and grade 1 endometrial cancer. Gynecol Oncol 2014;133:33–7.

16.   Ruiz MP, Huang Y, Hou JY, Tergas AI, Burke WM, Ananth CV, Neugut AI, Hershman DL, Wright JD. All-cause mortality in young women with endometrial cancer receiving progesterone therapy. Am J Obstet Gynecol 2017;217:669.

17.   Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Fertility sparing treatments in gynaecological oncology. Scientific Impact Paper 2013;35.

18.   Simpson AN, Feigenberg F, Clarke BA, et al. Fertility sparing treatment of complex atypical hyperplasia and low-grade endometrial cancer using oral progestin. Gynecol Oncol 2014;133:229-33.

19.   Westin SN, Fellman B, Sun CC, Broaddus RR, Woodall ML, Pal N, et al. Prospective phase II trial of levonorgestrel intrauterine device: Nonsurgical approach for complex atypical hyperplasia and early-stage endometrial cancer. Am J Obstet Gynecol 2021;224:191.

20.   Mazzon, I.; Corrado, G.; Masciullo, V.; Morricone, D.; Ferrandina, M.G.; Scambia, G. Conservative surgical management of stage IA endometrial carcinoma for fertility preservation. Fertil. Steril. 2010, 93, 1286–1289.

21.   Giampaolino P, Sardo ADS, Mollo , Raffone A, Travaglino A, Boccellino A, et al. Hysteroscopic Endometrial Focal Resection followed by Levonorgestrel Intrauterine Device Insertion as a Fertility-Sparing Treatment of Atypical Endometrial Hyperplasia and Early Endometrial Cancer: A Retrospective Study. J Minim Invasive Gynecol. 2019;26:648–56.

22.   Malaza N, Masete M, Adam S, Dias S, Nyawo T, Pheiffer C. A Systematic Review to Compare Adverse Pregnancy Outcomes in Women with Pregestational Diabetes and Gestational Diabetes. Int J Environ Res Public Health 2022;19:10846.

23.   Matsuo K, Mandelbaum RS, Matsuzaki S, Klar M, Roman LD, Wright JD. Ovarian conservation for young women with early-stage, low-grade endometrial cancer: A 2-step schema. Am J Obstet Gynecol. 2021;224:574–84.

24.   Cakmak H, Rosen MP. Ovarian stimulation in cancer patients. Fertil Steril. 2013;99:476–84.

25.   Cobo A, Garcia-Velasco J, Domingo J, Pellicer A, Remohí J. Elective and Onco-fertility preservation: Factors related to IVF outcomes. Hum Reprod 2018;33:2222–31.